Platte daken algemeen: Bouwkundig detailleren

Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:

Platte daken algemeen.

Voor de volgende onderwerpen ga naar:

algemeen;
een plat dak kan bestaan uit de volgende componenten;
koud, warm dak principe;
het omgekeerd dak principe;
aanvullend isoleren van platte koud-dakconstructies;
het groene dak (daktuinen, etc.)

Algemeen:

Uitvoering en keuze bitumineuze-, kunststof- en rubber daken overlaten aan experts, advies vragen bij VEBI-dak, Bureau Dakadvies, etc.

De aansprakelijkheid van de waterdichtheid van de dakbedekking regelen via het bestek
Voorkom mogelijke sneeuwophopingen op daken. Deze lekkagebronnen vallen normaliter niet onder de aansprakelijkheid van de aannemer.

Indien een dakconstructie een te hoog vochtgehalte heeft, kan dit aanleiding geven tot uiteenlopende klachten als rotting en schimmelvorming. Ook kunnen er blazen in de dakbedekking ontstaan ten gevolge van een oplopende dampdruk.
Blijft het vochtgehalte te hoog, dan kunnen kostbare reparaties veelal niet worden vermeden, daarom is een goede detaillering van groot belang.

onderdeel plat dak details (detaillering dakranden, etc.).

In minder ernstige gevallen zal voornamelijk sprake zijn van onnodige warmteverliezen.

Een plat dak kan bestaan uit de volgende componenten:

De dakbedekking.
Deze moet waterdicht zijn en is uit dien hoofde zo goed als dampdicht;

De dragende ondergrond;
Voor een dakbedekking is deze dragende functie de hoofdfunctie. Daarnaast kan de dragende ondergrond nog een andere hoofdfunctie hebben, namelijk het structureel onderdeel zijn van de gebouwconstructie.
Bij het formuleren van de eisen, die men aan dragende ondergronden moet stellen en het ontwerpen ervan, dient men terdege rekening te houden met deze twee hoofdfuncties, die vaak samenvallen.
Het samenvallen van deze functies is een belangrijke bron van de problemen, die zich bij dakconstructies voordoen.
Zie voor een voorbeeld van een dak met gescheiden functies naaststaand figuur. (bron: Bouwwereld 1978)

De isolatie;
Naast thermisch isolerend, afhankelijk van de overige te stellen eisen, eventueel ook geluidisolerend en brandwerend.
onderdeel isolatie plat dak.

Een spouw.
Al dan niet te ventileren met buitenlucht afhankelijk van opbouw dakconstructie;

De dampremmende laag.

Een plafond;

koud, warm en omgekeerd dak principe
bron: DIM 1985

Koud, warm dak principe:

Uitgaande van de hierboven genoemde componenten is het in principe mogelijk een dakconstructie op verschillende wijzen te construeren.
Al naar gelang de plaats van de isolatie kennen we de volgende principes;

koud dak (isolatie onder)

warm dak (isolatie boven)
warm dak (omgekeerd dak)

(afbeelding: DIM 1985)

Een koud dak

Een warm dak

Een omgekeerd dak

De dakisolatie kan dus zowel onder de dakconstructie, onder de dakbedekking of op de dakbedekking worden aangebracht.
De vraag is nu aan de orde of alle constructies ook in de praktijk zullen voldoen; m.a.w. zijn er bouwfysische aspecten of zijn er economische factoren, die tegen de toepassing van een bepaalde constructie pleiten?

Wat de plaats van de isolatie betreft, is het materiaal waaruit de dragende constructie is vervaardigd, doorslaggevend. Bij steenachtige materialen moet de isolatie boven de draagconstructie worden aangebracht.
Dit i.v.m. de thermische uitzettingen die anders kunnen ontstaan.
Voor houten draagconstructie zijn alleen de economische aspecten doorslaggevend.

Het omgekeerd dak principe:

Bouwfysisch gezien is het omgekeerd dak op de meest natuurlijke wijze geïsoleerd. Immers ieder levend wezen draagt de warmte isolerende laag (vacht) bovenop de 'waterkerende'en 'dampregulerende'laag (huid). Ook de vroegere plaggenhutten en ons rieten dak zijn min of meer daken die volgens het zelfde principe functioneren.

Daar bij platte daken regen- en smeltwater op en onder de isolatieplaten zal afvloeien, moeten de volgende eisen aan het isolatiemateriaal worden gesteld:

geen vochtopname door de platen via onder en bovenzijde
geen aantasting door vorst
geen aantasting door micro organismen en/of bacteriën

Omdat water onder de platen komt zal wegstromen en/of verdampen en daarbij warmte aan het dakoppervlak onttrekt, zal de warmte die dit water (in vloeibare of in dampvorm) meeneemt, in rekening moeten worden gebracht bij de berekening van de 'thermische prestatie'van een omgekeerd dak systeem.

diverse vormen van extra isolatie op bestaande daken

Aanvullend isoleren van platte koud-dakconstructies:

Het principe van de platte koud-dakconstructie is, uitgaande van damptransport uitsluitend door diffusie en een goede ventilatie van de dakspouw bouwfysisch gezien volkomen correct.

De werkelijkheid ligt helaas vaak anders.
De veronderstelling dat het damptransport uitsluitend door diffusie plaatsvindt is vooral door het verdwijnen van de traditionele (gesloten) stucplafonds verleden tijd. Damptransport vindt in de moderne plafonds vooral plaats door stroming via allerlei naden, kieren en overige openingen.
Het resulataat is, dat de naar de dakspouw gevoerde damphoeveelheid aanzienlijk groter is dan in het geval van transportuitsluitend door diffussie.

Een echt betrouwbare spouwventilatie kan bovendien alleen worden bereikt, wanneer het dak een zekere helling heeft, zelfs al is deze beperkt tot enige procenten. Het gevolg hiervan is dat bij een plat dak de ventilatie vrijwel uitsluitend afhangt van de gebouwsituatie, waarbij gebouwvorm, belendende percelen, etc. een grote rol spelen. Dit alles ervan uitgaande, dat er ventilatie-openingen van voldoende grootte zijn aangebracht en onbelemmerde luchtstroming door de dakspouw kan plaatsvinden.

Na uitvoerige praktijkmetingen in de beginjaren 80 zijn de volgende conclusies en aanbevelingen met betrekking tot na-isolatie van koud-dakconstructies opgesteld: Als vuistregel voor het aanvullend isoleren (door plaatsing van extra isolatie en een nieuwe dakdekking of door plaatsing van extra isolatie op de oude dakbedekking) kan men veilig hanteren: aanvullende R 1,0 x bestaande R. Kieren en andere openingen in het plafond dienen zo goed mogelijk gesloten te worden. Het verdient aanbevelingom, nadat de aanvullende isolatie is aangebracht de ventilatie-openingen nog gedurende een jaar open te houden.

aanvullend isoleren platte koud-dakconstructies (artikel bouwwereld november 1985)

(maart 2013)
Bij renovatiedaken voor het platte dak zijn de bestaande dakranden vaak een belemmering om het dak met een isolatiewaarde van 3,5 of hoger na te isoleren.